Les 2 – De Polyvagaaltheorie in een notendop
Inleiding
De laatste dag en laatste les van deze introductie. In de afgelopen dagen heb ik je meegenomen om al op een andere manier naar de omgang met jouw hond te gaan kijken. En wellicht herken je er al veel in en/of kun je niet wachten om anders met je hond om te gaan. Wellicht voel je (ook) enige weerstand. Vandaag wil ik een aantal factoren met je doornemen die een rol spelen bij verandering. Je zult merken dat het voelen van weerstand heel natuurlijk is. Het kan ook best spannend zijn om anders met je hond om te gaan of je pup op deze manier op te laten groeien. Al vele mensen gingen je voor, kijk maar eens op de website bij de referenties (hier staan ook een aantal referenties over de How2Talk2Dogs 5-weekse online cursus, dit is de voorloper van het verder ontwikkelde drie-maandentraject).
Voor nu neem ik je eerst mee in het proces van transformatie.
Wat is er nodig om de relatie met jouw hond te veranderen?
Het bekende is veilig. Durf los te laten!
Wij mensen ervaren, net als honden, graag zekerheid. Een andere, nieuwe benadering om met je hond om te gaan is voor veel mensen beangstigend, want werkt het wel? Wordt de hond toch niet de baas? Wordt hij niet agressief, luistert hij dan nog wel naar me? Allemaal angst; angst voor verandering, angst om je zekerheid te verliezen, angst om het niet goed te doen, omdat de meerderheid nog volgens die oude theorie met zijn hond omgaat, angst voor afwijzing van anderen, de angst van het niet-weten.
Maar wat als je deze angst los durft te laten, wat als je erop vertrouwt dat er een andere, harmonieuzere maar ook boeiender manier is om samen te leven met jouw hond? Hoewel het misschien niet zo lijkt, zijn vele mensen je voorgegaan.
Anders omgaan met je hond vergt energie, tijd, kennis en ervaring opdoen
Het lijkt veel makkelijker om je hond wat commando’s aan te leren of simpelweg te straffen voor bepaald gedrag. Je echt inleven in je hond, hem begrijpen en met hem omgaan vanuit gelijkwaardigheid, vergt meer van jezelf. Veel mensen gaan voor de makkelijke weg en doen zo ongewild en misschien ook ongemerkt zichzelf en hun hond tekort.
Wanneer je tijd en energie investeert om jouw hond echt te gaan begrijpen, zul je daar zeker de vruchten van plukken. Je gaat oog hebben voor zijn/haar behoeften, je weet hoe je grenzen liefdevol kunt stellen, je kunt communiceren in plaats van commanderen en je weet hoe je stress voorkomt of reduceert. Met deze kennis kun je op een ontspannen manier samenleven met je hond en samen (met je gezin) van de hond genieten. En dat is toch waarvoor je uiteindelijk een hond in je leven verwelkomd hebt?
Vanuit welk perspectief kijk je?
Dit is de link naar een metaforisch verhaal dat op internet circuleert (auteur onbekend), wat heel mooi weergeeft dat iemands waarheid afhankelijk is van het perspectief waaruit deze persoon iets bekijkt. En dat je als je iets vanuit verschillende perspectieven kunt bekijken, je dan beter kunt zien wat de waarheid is of wat de waarheid voor dat moment is.
In sommige gevallen is de oude denkwijze achterhaald en zie je het, omdat je vanuit een ander perspectief hebt leren kijken. Heel lang geleden bijvoorbeeld was men ervan overtuigd dat de wereld plat was. Totdat er meer ontdekt werd en de mens begreep dat de wereld rond was. Toch waren er op dat moment nog steeds mensen die ervan overtuigd bleven dat de wereld plat was en ze verklaarden de mensen die dachten dat de wereld rond was voor gek. Totdat er zoveel bewijs was dat iedereen overtuigd raakte van een ronde wereld.
Het is ook toepasbaar op gevallen waarbij de waarheid in de ene context, niet de waarheid in een andere context is. Bijvoorbeeld als een hond in een onbekende omgeving is en hij gaat blaffen en je ziet dat hij zich onzeker voelt, dan is blaffen een uiting van onrust. Als hij thuis is en jij komt thuis en je hond gaat dan blaffen, dan is het (waarschijnlijk) een uiting van blije opwinding. In beide gevallen heeft het blafgedrag van de hond een andere betekenis.
Van beheersing naar contact
Cognitieve dissonantie
Wat ook meespeelt is het fenomeen cognitieve dissonantie; dit is een psychologische term voor de onaangename spanning die ontstaat bij het kennisnemen van feiten of opvattingen die strijdig zijn met een eigen overtuigingen of mening, of bij gedrag dat strijdig is met de eigen overtuiging, waarden en normen. Wat er gebeurt bij het kennisnemen van nieuwe informatie is dat dit kan conflicteren met de oude overtuigingen.
Wanneer je deze spanning ervaart, kun je juist nieuwsgierig worden en nieuwe dingen leren. Maar het kan ook zijn dat je je afsluit, wat gebeurt wanneer de angst voor het nieuwe en onbekende te groot is. Dit is een onbewust proces, tot je je er bewust van wordt. Wanneer je je afsluit zul je die dingen denken, doen en zeggen die jouw bestaande overtuigingen onderschrijven en verdedigen. Wanneer iemand in cognitieve dissonantie zit, zullen zijn woorden en gedrag gericht zijn op het behouden van het zelfbeeld en het gevoel van eigenwaarde. Het (onbewuste) doel is het verkleinen van onzekerheid. Wanneer dit lukt, ervaart deze persoon weer rust.
Een voorbeeld is dat mensen kennis opgedaan hebben over de houding van honden en dat hun overtuiging is dat een hond met een hoge staart zelfverzekerd en dominant is. Nieuwe kennis zegt dat een hond die zijn staart hoog heeft ook heel onzeker kan zijn en veel spanning ervaart. Omdat ze dit tegenstrijdige niet (direct) kunnen plaatsen, houden ze vast aan hun oude overtuiging en zullen ze allerlei voorbeelden noemen van honden die wellicht wel zelfverzekerd zijn en dominant gedrag vertonen. Dit zo doen geeft zekerheid en veiligheid. Of als je leert dat training de hond veel stress geeft, en dat je dat wel weet, maar toch vasthoudt aan het feit dat je altijd honden getraind hebt en dat die het prima deden in het leven.
Een ander voorbeeld uit een hele andere context: Iemand wil een nieuwe auto kopen, heeft al een keuze gemaakt voor een merk maar aarzelt tussen twee verschillende kleuren, rood en blauw. De blauwe kan wél in metallic geleverd worden maar de rode níét. Hij (of zij) vindt daarbij de rode het mooist, maar wil ook metallic om de lak beter te beschermen. Na lang aarzelen geeft de metallic-lak ten slotte de doorslag, ook omdat de garagehouder hem dat aanraadt, en hij of zij kiest voor de blauwe auto. Na een paar weken in de nieuwe (blauwe) auto gereden te hebben merkt hij dat als hij een rode auto van hetzelfde merk ziet rijden, hij die minder mooi vindt dan hij eerst dacht. Onbewust heeft hij zijn mening herzien. Er is niet langer een strijdigheid van een verlangen naar een rode auto en het feit dat hij voor een blauwe gekozen heeft. Er worden bij cognitieve dissonantie dus nieuwe overtuigingen aangemaakt om onaangename gevoelens te doen verdwijnen.
Het kan zijn dat je hier gedurende deze cursus ook in terecht gekomen bent. Weet dat nieuwe kennis in het begin ongemakkelijk kan aanvoelen en dat het daarom op weerstand kan stuiten. Dit is normaal, het hoort erbij. Probeer om het toe te laten en in de praktijk te gaan ervaren wat er gebeurt.
Ook bij honden speelt cognitieve dissonantie een rol! Hier wordt in het traject ook stilgestaan bij hoe je dat herkennen kunt en hoe je ermee om kunt gaan, zodat je jouw hond kunt begeleiden om weer in zijn natuurlijke nieuwsgierigheid te komen en nieuwe dingen te leren.
Ik leer dagelijks nog van alles, zowel op hondengebied als op persoonlijk gebied, en dat geeft me soms een ‘onzeker’ gevoel, dat hoort erbij. Dit geldt voor iedereen, dus als je je door de lessen wat onzeker bent gaan voelen, is dat heel normaal. Bedenk dan dat bezig zijn met leren toch heel mooi is. Het enige constante is immers dat alles blijft veranderen…
De vos en de druiven door Aesopus. Wanneer de vos niet tot bij de druiven kan, besluit hij dat hij ze achteraf bekeken toch niet écht wilde “…omdat ze toch zuur zouden zijn, bedacht hij zich.
Selectieve waarneming
Wanneer je (al langere tijd) op een manier met je hond omgaat, waarbij je kijkt vanuit de ‘dominantietheoretische bril’, zul je bepaald gedrag van jouw hond bestempelen als dominant gedrag. Je zult denken: Maar dat ís toch dominant gedrag! Dat is wat je ziet, omdat je het niet op een andere manier kunt verklaren; simpelweg omdat je de kennis niet hebt.
Of misschien heb je de overtuiging dat een hond echt alleen maar goed kan functioneren als jij hem de juiste commando’s aanleert en kun je je het helemaal niet voorstellen hoe dat op een andere manier zou kunnen.
Wat daarom ook meespeelt is hoe we de wereld waarnemen. En de wereld nemen we waar met onze hersenen die alleinformatie die binnenkomt filteren. Om je dit te laten ervaren wil ik je meenemen in een leuk experiment.
Opdracht Les 7
Selectieve waarneming
Bekijk de video die je via onderstaande link kunt downloaden. Wat is jouw antwoord?
Klik hier voor het filmpje waarneming.
Uitslag
Bekijk het juiste antwoord en de moraal van het verhaal in de extra les.
Q&A’s
Je hebt de 7 lessen van deze introductiecursus nu kunnen doen.
Via deze link ga je naar de lijst met alle opnames van de Q&A’s die er gegeven zijn over de onderwerpen die in de afgelopen 7 dagen langs gekomen zijn.
Ook zijn er 2 videolessen over gedrag.
Veel kijk en leerplezier.